Η στεφανιαία νόσος είναι η κύρια αιτία θανάτου στο Δυτικό κόσμο κυρίως στους άνδρες ηλικίας άνω των 45 ετών και στις γυναίκες άνω των 55 ετών (λόγω της διακοπής της εμμήνου ρύσεως). Η αθηροσκλήρυνση (αθηρωμάτωση) που αποτελεί το συχνότερο αίτιο στεφανιαίας νόσου προκαλείται από τροποποιήσιμους παράγοντες κινδύνου (κάπνισμα, παχυσαρκία, υπέρταση, σακχαρώδη διαβήτη, υπερλιπιδαιμία) και μη τροποποιήσιμους παράγοντες κινδύνου (γονιδιακά-κληρονομικά αίτια). Στην αθηρωμάτωση χαρακτηριστική είναι η παρουσία ειδικών βλαβών στο αρτηριακό τοίχωμα που μπορεί να προκαλέσουν στένωση ή αιφνίδια απόφραξη του αυλού μιας στεφανιαίας αρτηρίας και τελικά μυοκαρδιακή ισχαιμία ή νέκρωση
Πότε και Γιατί Συμβαίνει;
Η αθηροσκλήρωση είναι η βασική αιτία του εμφράγματος του μυοκαρδίου, της στένωσης των καρωτίδων και του εγκεφαλικού επεισοδίου. Η αθηροσκλήρωση εμφανίζεται κυρίως σε ηλικίες άνω των 45 ετών αλλά ξεκινάει να προσβάλλει τις αρτηρίες από την παιδική ηλικία. Όταν υπάρχει γονιδιακό αίτιο και δημιουργείται πολύ υψηλή χοληστερίνη σε παιδικές ηλικίες (οικογενής δυσλιπιδαιμία >500 mg χοληστερίνη) μπορεί να δημιουργηθούν εμφράγματα ακόμα και στην εφηβική ηλικία. Συνήθως βέβαια, η στεφανιαία νόσος εμφανίζεται στους άνδρες σε ηλικίες άνω των 45 ετών και στις γυναίκες συνήθως άνω των 55 ετών όταν συνυπάρχει υψηλή πίεση, παχυσαρκία, δυσλιπιδαιμία σακχαρώδης διαβήτης. Εμφράγματα σε ηλικίες 35-40 ετών παρατηρούνται συνήθως σε βαρείς καπνιστές (2 και άνω πακέτα την ημέρα).
Υπάρχει τρόπος απεικόνισης της αθηροσκλήρωσης;
Σήμερα υπάρχει τρόπος όχι μόνο να υποπτευθούμε αλλά και να απεικονίσουμε την αθηροσκλήρωση. Η αθηροσκλήρωση είναι γενικευμένη νόσος και έτσι αν απεικονιστεί σε κάποιο σημείο του σώματος τότε υποπτευόμαστε ότι υπάρχει και στα στεφανιαία αγγεία. Μπορούμε με υπερηχογράφημα των αρτηριών και ειδικότερα των καρωτίδων να δούμε ότι παχαίνει το εσωτερικό τοίχωμα της αρτηρίας και ότι σχηματίζονται αθηροσκληρωτικές πλάκες. Αυτές οι αθηρωματικές πλάκες δημιουργούν στενώσεις που μπορεί να αποκλείσουν την ροή του αίματος προς τον εγκέφαλο μετά από οξεία ρήξη και ο ασθενής να υποστεί αγγειακό εγκεφαλικό επεισόδιο. Ομοίως μπορεί να συμβεί και στα στεφανιαία αγγεία και μετά από απότομη ρήξη της πλάκας ο ασθενής να υποστεί έμφραγμα του μυοκαρδίου. Μέθοδοι εκλογής για την απεικόνιση των αθηροσκληρωτικών βλαβών και των επιπτώσεών τους είναι η αξονική στεφανιογραφία, το σπινθηρογράφημα του μυοκαρδίου, το stress ηχωκαρδιογράφημα και φυσικά η κλασική στεφανιογραφία.
Διερεύνηση Στεφανιαίας Νόσου: ποιά είναι η Καταλληλότερη Ηλικία;
Η πλειονότητα των ανθρώπων κυρίως οι άνδρες πρέπει να διερευνώνται σε ηλικίες άνω των 40 ετών. Εφόσον διαπιστωθεί ότι υπάρχουν αθηροσκληρωτικές πλάκες στο τοίχωμα των καρωτίδων, τότε η πρόληψη επεκτείνεται με τη διενέργεια ειδικών εξετάσεων αίματος, όπως της C αντιδρώσας πρωτεΐνης (CRP) καθώς και της φωσφολιπάσης Α2 (plague test), οι οποίες μπορεί να δείξουν αν οι αθηροσκληρωτικές πλάκες φλεγμαίνουν, δηλαδή είναι ευάλωτες στο να σπάσουν και να δημιουργήσουν έμφραγμα ή εγκεφαλικό επεισόδιο.
Τελικά αντιμετωπίζεται η αθηροσκλήρωση;
Η πρώιμη αντιμετώπιση της αθηροσκλήρωσης με την χορήγηση στατινών κατά της χοληστερίνης, φαρμάκων κατά της υπέρτασης και αντιαιμοπεταλιακών παραγόντων όπου χρειάζεται αποδείχθηκε ιδιαίτερα σημαντική λόγω του ότι επετεύχθη ελάττωση του αιφνίδιου θανάτου και των εμφραγμάτων30 έως 40% . Σε κάθε περίπτωση βέβαια πρέπει να ελέγχονται οι παράγοντες αυξημένης πηκτικότητας του αίματος (αιμοπετάλια, ινωδογόνο, παράγοντες πήξεως) γιατί και οι παράγοντες αυτοί συμβάλλουν ουσιαστικά στη δημιουργία του τελικού θρόμβου που φράζει την αρτηρία. Η νέα αυτή στρατηγική, δηλαδή της πρώιμης αποκάλυψης, απεικόνισης και παρακολούθησης της αθηροσκλήρωσης, στοχεύει στην ελάττωση των εμφραγμάτων, των εγκεφαλικών επεισοδίων και των σοβαρών επιπλοκών τους με επακόλουθα την αύξηση του προσδόκιμου επιβίωσης και τη βελτίωση της ποιότητας της ζωής.