Οι καρωτίδες είναι οι δύο κύριες αρτηρίες στον τράχηλο (λαιμό) του ανθρώπου οι οποίες μεταφέρουν το οξυγονωμένο αίμα προς τον εγκέφαλο. Είναι αρτηρίες μεγαλύτερες σε διάμετρο από τις στεφανιαίες αρτηρίες αλλά όπως και αυτές είναι ευάλωτες σε διάφορους παράγοντες (κάπνισμα, σάκχαρο, δυσλιπιδαιμία, γενετικοί παράγοντες). Κατά αυτόν τον τρόπο δημιουργούνται αθηρωματικές πλάκες στο τοίχωμά τους, οι οποίες μπορεί σταδιακά να στενεύουν την αρτηρία και να την φράξουν τελείως.
Τι είναι;
Η στένωση των καρωτίδων αποτελεί μια ασυμπτωματική νόσο των ενηλίκων και οφείλεται στην αθηρωμάτωση και πάχυνση του ενδοθηλίου (εσωτερικό τοίχωμα των καρωτίδων). Οι αρτηρίες αυτές συμπεριφέρονται όπως όλες οι αρτηρίες του σώματος και ιδιαίτερα της καρδιάς, όσον αφορά την προσβολή τους από αθηροσκλήρωση και δημιουργία αθηρωματικής πλάκας. Στην αγγειακή νόσο των καρωτίδων το κύριο πρόβλημα έγκειται στο ότι υπάρχει ο κίνδυνος ρήξης της αθηρωματικής πλάκας και η δημιουργία θρόμβου. Εάν ο θρόμβος αυτός αποσπαστεί στις αρτηρίες του εγκεφάλου προκαλεί αγγειακό εγκεφαλικό επεισόδιο. Οι στενώσεις των καρωτίδων ευθύνονται για το 50% των αγγειακών εγκεφαλικών επεισοδίων ισχαιμικής αιτιολογίας.
Πως προσβάλλονται οι αρτηρίες;
Ο σακχαρώδης διαβήτης, η μη ρυθμιζόμενη αρτηριακή υπέρταση, η δυσλιπιδαιμία, καθώς και περιβαλλοντικοί παράγοντες όπως το κάπνισμα και η καθιστική ζωή είναι παράγοντες που ευνοούν την αθηροσκλήρωση και δημιουργούν αθηρωματικές πλάκες στο τοίχωμά των καρωτίδων. Αυτές οι πλάκες μπορεί σταδιακά να στενεύουν την αρτηρία και να την φράξουν τελείως. Η ολική απόφραξη που δημιουργείται αργά δεν προκαλεί κανέναν κίνδυνο γιατί δημιουργείται παράπλευρη κυκλοφορία χωρίς ο άρρωστος να παρουσιάζει κανένα απολύτως σύμπτωμα. Η ξαφνική όμως απόφραξη δημιουργεί αγγειακό εγκεφαλικό επεισόδιο.
Πως ανιχνεύονται ο στενώσεις στις καρωτίδες;
Η πιο απλή εξέταση είναι το triplex καρωτίδων που είναι ανώδυνη και αναίμακτη τεχνική. Σε σοβαρότερες περιπτώσεις οποιαδήποτε απεικονιστική τεχνική (αγγειογραφία, μαγνητική ή αξονική τομογραφία) είναι δυνατόν να ανιχνεύσει τις στενώσεις σε οποιαδήποτε καρωτίδα.
Πως αντιμετωπίζονται;
Ο ασθενής δεν θα πρέπει να ανησυχεί όταν η στένωση είναι σταθερή ανεξάρτητα από το βαθμό της στένωσης. Η καλύτερη θεραπεία σ’ αυτήν την περίπτωση είναι η θεραπεία σταθεροποίησης της στένωσης με φάρμακα όπως είναι οι στατίνες (φάρμακα που μειώνουν την χοληστερίνη). Είναι επίσης καλό να γνωρίζουμε ότι κινδυνεύουμε περισσότερο από τις μικρές μη σταθεροποιημένες πλάκες, διότι μπορούν αιφνίδια να σπάσουν και να προκαλέσουν απότομο φράξιμο της αρτηρίας και εγκεφαλικό επεισόδιο.
Πότε είναι επικίνδυνες;
Όταν οι στενώσεις στις καρωτίδες έχουν ανώμαλη επιφάνεια και είναι μαλακές σημαίνει ότι πάνω στην αθηρωματική πλάκα υπάρχει τμήμα θρόμβου ο οποίος ανά πάσα στιγμή μπορεί να αποκολληθεί να φτάσει στις εγκεφαλικές αρτηρίες, να τις φράξει και να δημιουργήσει αγγειακό εγκεφαλικό επεισόδιο.
Ποια είναι η Θεραπεία;
Η αντιμετώπιση της αθηρωματικής νόσου των καρωτίδων ομοιάζει με την θεραπεία της στεφανιαίας νόσου. Διόρθωση όλων των προδιαθεσικών παραγόντων και χορήγηση φαρμάκων όπως τα υπολιπιδαιμικά φάρμακα (στατίνες) που μειώνουν την κακή χοληστερίνη LDL και αντιθρομβωτικά φάρμακα όπως η ασπιρίνη και η κλοπιδογρέλη, αποτελούν την θεραπεία εκλογής. Σε περιπτώσεις μεγάλων στενώσεων ύποπτων προς ρήξη χρειάζεται άμεση χειρουργική αντιμετώπιση ή αγγειοπλαστική με εμφύτευση μεταλλικού πλέγματος (stent), προκειμένου να σταθεροποιηθεί η βλάβη.